Türkler ve İslamiyet, Talas Savaşı, Karahanlı Devleti, Gazneli Devleti

Türkler ve İslamiyet

• Hz. Ömer döneminde Müslüman Araplar ile Türkler komşu oldular.
• Hz. Osman döneminde ilk kez Türkler ile Müslümanlar çatışmıştır.
• Emevilerin ırkçı politikaları çatışmalara sebep olmuştur.
• Abbasiler döneminde İslamiyet Türkler arasında yayılmaya başlamıştır.

Talas (Atlık) Savaşı (751)

• Çin ile Abbasiler arasında olmuştur.
• Karluklar Abbasileri desteklemiştir.
• Savaşın sonucunda:

  - Orta Asya eserlerinin çoğu Müslümanların eline geçti. 

 - Türkler İslamiyet'i kabu etmeye başladı. 

 - Türkler, Abbasiler'in devlet kademelerinde görev almaya başladı. 

 - Kağıt üretimi Çin dışında Semerkantta başladı.

İlk Türk-İslam Devletleri

Karahanlı Devleti (840-1212)

• Karluk, Yağma ve Çiğil Türklerinin birleşmesiyle Batı Türkistan'da Bilge Kül Kadir Han tarafından kuruldu.

NOT: Karahanlı Devleti'nin farklı boyların birleşmesi ile kurulması boylar federasyonu yapısının açık kanıtıdır.

• İslamiyet, Saltuk Buğra Han döneminde resmi din olarak ilan edilmiştir. Saltuk Buğra Han İslam'ı kabul ettikten sonra "Abdulkerim" adını almıştır.
• Ebu Nasr Ahmet İslam halifesi tarafından "İslam Hükümdarı" olarak tanınmıştır.
• Orta Asya'da İslam'ı benimseyen ilk Türk Devletidir.
• Türk-İslam mimarisi ve kültürünün temelleri atılmıştır.
• Resmi dil Türkçedir. Uygur Alfabesi kullanılmıştır.
• Karahanlı Devleti döneminde Arapça ve Farsça etkin olmamıştır.
• Hatun, yönetim kadrosunda resmen yer alır.

NOT: Alp-er Tunga'nın soyundan geldiğine inanılan ve "Al-i Afrasyab" adı verilen aile, Karahanlılar'ı bir dönem yönetmiştir.

• İlk posta teşkilatı kurulmuştur.
• Bimarhane adı verilen hastaneler kurulmuştur.
• Tamgaç Buğra Han döneminde ilk Müslüman-Türk medresesi açılmış (Semerkant Medresesi) ve bu medresede ilk kez burslu eğitim verilmiştir.
• Ribatlar kurmuşlardır.

NOT: Kervansaray - Ribat farkı: Kervansaraylar sadece ticaret amaçlıdır. Ribatlarda; yol güvenliğinin sağlanması, gazi evleri, dinin yayılması vb. amaçlarda vardır.

• Gulam sistemini kullanan ilk devlettir.(Gulam: Savaş esirlerinin Gulamhane 'de asker olarak yetiştirilmesi)

NOT: Karahanlı hükümdarı Uluğ Kara Buğra Han, Kutadgu Bilig'i okuduktan sonra Balasagunlu Yusuf'a "Uluğ Has Hacip" unvanını vermiştir.(Yusuf Has Hacip)

Gazneli Devleti (963-1187)

• Samanoğullarının Herat valisi Alp Tigin tarafından temelleri atılmıştır.
• Sebük Tigin döneminde bağımsız olmuşlardır.
• Gazneli Mahmut, devlete en parlak dönemini yaşatmıştır. Abbasi halifesini Büveyhoğulları'nın baskısından kurtarmıştır(İslam'ı koruyan ilk devlet). Bu hizmetine karşılık olarak Abbasi halifesi Gazneli Mahmut'a "Sultan" unvanı vermiştir. Gazneli Mahmut "Sultan" unvanını kullanan ilk Türk hükümdarıdır.
• Gazneli Mahmut, Hindistan'a 17 kez sefer düzenlemiş ve İslam'ı yaymıştır. Günümüz Pakistan, Afganistan, Hindistan ve Bangladeş'te İslamın varlığı Gazneli Mahmut'un seferlerinin sonucudur.
• Çok uluslu bir yapıya sahiptir.
• Büyük Selçuklu Devleti ile Serash (1037), Nesa (1038) ve Dandanakan (1040) savaşlarını yaptılar, üç savaşı da Gazneli Devleti kaybetti. 
• Karahanlılarla ittifak yaparak Samanoğullarına son vermişlerdir.
• Gurlular (Afganlar) tarafından yıkılmıştır.

NOT: Selçuklu Arslan Yabgu, Gazneli Mahmut tarafından ömrünün sonuna kadar Kalincar Kalesi'nde hapsedilmiştir.

NOT: Gazneli Mahmut, Biruni için; "Sarayımın en değerli hazinesi" demiştir.

NOT: Gazneli Devleti ismini Gazne Şehrinden alır.